DİYARBAKIR - Diyarbakır'ın Kulp ilçesinde yer alan Gelîyê Godernê mağaralarında bulunan kayaların tarihi, Neolitik döneme (M.Ö. 10.000-6000) kadar uzanıyor. Süryaniler, Ermeniler ve Kürtler de bu bölgede tarihsel yapılar inşa ettiler. Bu bölgede ek olarak Sarım Çayı boyunca yüksekliği 200 metre olan bir boğaz var. Bölgeye adını veren bu boğazın üzerinde bulunan tarihi bir taş köprü, Kulp ilçesini Silvan'a bağlıyor.
Peki bu tarihe ışık tutan ve çevresinde birçok tarihsel kalıntıyı bulunduran Geliyê Godernê nerede? Geliyê Godernê ile ilgili tüm merak edilenleri yanıtlıyoruz! İşte detaylar…
Geliyê Godernê Nerede?
Geliyê Godernê’nin tarihi ve isminin nereden geldiği gibi konulara değinmeden önce konumunu açıklayalım… Geliyê Godernê nerede?
Diyarbakır'ın Lice, Kulp ve Hazro ilçelerinde bulunan Geliyê Godernê bölgesi Taşköprü Köyü’nde yer alıyor. Geliyê Godernê, Diyarbakır merkezden yaklaşık 100 km ve Kulp ilçesine 30 km uzaklıkta konumlanıyor.
Geliyê Godernê’nin Tarihi
Geliyê Godernê’yi görmekte tarihin derinliklerine dalmak isteyen kişiler Geliyê Godernê nerede sorusunu sık sık sormaktadır. Ancak, Geliyê Godernê nerede sorusuna cevap vermeden önce tarihi Neolitik döneme kadar dayanan bu alanın tarihi nasıl gelişmiş birlikte inceleyelim.
Kulp ilçesine 30 km uzaklıktaki Taşköprü köyünde mağara devrinden kalma izler bulunmuştur. Ayrıca bölgede, Sarım Çayı boyunca yüksekliği 200 metreye kadar çıkan bir boğaz da vardır.
Aynı bölgede bulunan Sarım Çayı üzerinde, Kulp ilçesini Silvan ilçesine bağlayan tarihi bir Taşköprü ise dikkatleri üzerine çekmektedir.
Taşköprü Köyü, Kulp, Silvan ve Hazro bölgelerinin birbirine en yakın olduğu ve ulaşımın en yoğun olduğu yerde kurulmuştur. Köyün güneyindeki tepelerde hala eski Ermeni yerleşim yerlerinin kalıntıları görülebilmektedir.
Taş Köprü, II. Abdülhamit döneminde inşa edilmiş ve yıllardır doğaseverlerin ilgisini çekmektedir. Mimarisi Batman'daki Malabadi Köprüsü gibi olan Geliyê Godernê'de yer alan kayalar köyün kuzeyindeki kayalıklarda kesilen özel şekilli taşlardan yapılmıştır.
Yerel adı Gêlîyê Godernê olan Taşköprü Köyü, zengin bir ekosisteme, kültürel ve tarihsel bir geçmişe sahip doğal bir yerdir.
Bölgeye giden yola ayrıca "Atatürk Yolu" da deniyor. Bu yol, kaynaklarda yer alan ve bu bölgenin en önemli özelliklerinden biri olarak karşımıza çıkıyor.
1. Dünya Savaşı sırasında Mustafa Kemal Atatürk, Rus saldırılarını Muş cephesinde durdurmak üzere cepheye giderken bu yolu kullanmış ve bir gece Hazro'da konaklamıştır. Daha sonra Kulp-Muş sınırına giderek 1. Dünya Savaşı'na katılıyor. Bu nedenle bu yol Atatürk Yolu olarak da adlandırılıyor.
Geliyê Godernê’nin İsmi Nereden Geliyor?
Geliyê Godernê nerede sorusuna geçmeden önce Geliyê Godernê’nin tarihini ve çevresinde tarihe ışık tutan kalıntılarından bir önceki başlığımızda bahsettik. Geliyê Godernê’yi ziyaret etmek isteyen ya da önceden ziyaret etmiş olan kişiler bu yerin isminin nereden geldiğini de merak etmektedirler.
Peki Geliyê Godernê’nin ismi nereden geliyor?
Kaya sığınaklarında milattan önce 10 bin, 11 bin ve günümüzden 12 bin, 13 bin yıl önce bir yerleşim olduğunu görülüyor. Bu, kayalar yerleşiminin ilk çağlardan beri var olduğunu gösteriyor. Köyün eski adı, "Gordern" olarak biliniyor ve anlam olarak "ölülerini küplere koyan köy" anlamına geliyor. Geliyê Godernê'nin ismi de buradan geliyor.
