DİYARBAKIR- Kenan Tepe Höyüğü, Diyarbakır’ın Bismil ilçesinde bulunan bir arkeolojik höyüktür. Dicle Nehri'nin batı tarafında konumlanmış olan höyük, tarımsal faaliyetler nedeniyle kısmen tahrip olmuştur. Yapılan kazılar sonucunda höyükte Obeyd Dönemi'nden başlayarak Orta Tunç Çağı'na kadar uzanan bir yerleşim tarihi ortaya çıkarılmıştır. Höyükte bulunan buluntular, bölgedeki yerleşimlerin geçmişine ışık tutmaktadır.
Diyarbakır için Kenan Tepe Höyüğü önemlidir. Çünkü bölgenin tarihî ve arkeolojik geçmişine dair önemli bir kaynak teşkil etmektedir. Höyük, bölgenin yerleşim tarihine dair detaylı bilgiler sunması açısından arkeologlar ve tarihçiler için oldukça değerlidir. Ayrıca höyüğün bulunduğu bölge, tarihî ve kültürel miras açısından Diyarbakır'ın zenginliğini ve çeşitliliğini yansıtan önemli bir noktadır. Bu nedenle Kenan Tepe Höyüğü, bölgenin tarihî ve arkeolojik kimliğinin anlaşılması ve korunması açısından kritik bir öneme sahiptir.
Kenan Tepe Höyüğü
Kenan Tepe Höyüğü, Diyarbakır ili Bismil ilçesinin 15 km doğusunda, Dicle Nehri'nin batı tarafında bulunan bir höyüktür. Tarımsal faaliyetler nedeniyle kısmen tahrip olmuş olan höyük, 225 x 350 metre boyutlarındadır. Yerleşkenin 4,5 hektarlık bir alana yayıldığı belirtilmektedir. Yayılma alanı, yukarı yerleşme olarak tanımlanan asıl höyük ve aşağı yerleşme denen, bunun kuzeydoğusu yönündeki geniş alandır.
Höyük, ilk kez 1988 yılında Guillermo Algaze başkanlığındaki bir ekibin civardaki yüzey araştırmaları sırasında saptanmıştır. Kazılar ise ODTÜ TAÇDAM'ın "Ilısu ve Karkamış Baraj Gölleri Altında Kalacak Arkeolojik Kültür Varlıklarını Kurtarma Projesi" kapsamında, Bradley J. Parker başkanlığında 2000 yılında başlatılmıştır. Kazı çalışmaları 2005 yılından itibaren Diyarbakır Arkeoloji Müzesi başkanlığında B. Parker'in de katılımıyla sürdürülmektedir.
Höyükte yapılan kazılar sonucunda belirlenen tabakalanma şu şekildedir:
Obeyd Dönemi
Geç Kalkolitik Çağ
Erken Tunç Çağı başları
Orta Tunç Çağı
Erken Demir Çağı
Obeyd Dönemi yerleşmesinin C-14 tarihlemesi yaklaşık olarak MÖ 4.650'e işaret etmektedir. Geç Kalkolitik Çağ yerleşmesinin tarihi ise MÖ 3.600 – 3.100 olarak belirlenmiştir. Orta Tunç Çağı yerleşimi MÖ 1.800, Erken Demir Çağı yerleşimi ise MÖ 1.050 – 900 olarak tespit edilmiştir. Höyükte in suti Geç Demir Çağı kalıntısına rastlanmamıştır.
Obeyd yerleşmesinin 1 hektardan daha sınırlı bir alana yayıldığı belirtilmektedir. Bu yerleşmenin dört evreli olduğu, ilk yerleşmenin kamp yerleşmelerinden ya da yarı kalıcı yapılardan oluştuğu belirtilmektedir.
Orta Tunç Çağı tabakalarında bulunan demir cürufu, yerleşmede MÖ 2. binde demir işlenmeye çalışıldığını göstermektedir. Aynı tabakada bulunan bir ocağın kerpiç malzemesinin incelenmesi, ocakta 1.200 derecelik ısının üstüne ulaşıldığını göstermektedir. Orta Tunç Çağı Kenan Tepe ekonomisinin temel üretimlerinin tahıl ve şarap olduğu ortaya çıkmıştır.