DİYARBAKIR- Diyarbakır'ın zengin tarihî dokusunu yansıtan Çermik Kalesi, içerdiği yapı kalıntıları ve çevresindeki tarihi unsurlarla bölgenin önemli bir mirasıdır. Kaledeki tek parça kale kapısı, sarnıçlar, su kuyuları ve eski kilise duvarları gibi kalıntılar, geçmişten günümüze ulaşan önemli izlerdir.
Çermik'in batısındaki tepe üzerinde bulunan ve yapım tarihi kesin olarak bilinmeyen Çermik Kalesi, iç kale ve çevresindeki hisarın temellerinden anlaşıldığı kadarıyla ilkçağlardan kalmıştır. Kale, günümüze kadar gelebilen yapısal kalıntılarla birlikte önemli bir tarihî miras sunmaktadır.
Kalenin içinde bulunan tek parça "kale kapısı", hisar kesimindeki birkaç "sarnıç", halk arasında "berber dükkânı" olarak adlandırılan kaya oyuğu, su kuyuları ve eski bir kiliseye ait duvar ve basamaklar gibi kalıntılar günümüze ulaşmıştır. Çevrede yapılan araştırmalarda ise çok sayıda seramik parçası bulunmuştur.
Yüksek ve sarp kayalıklar üzerine kurulan kale, Osmanlılar tarafından 1516 yılında fethedilmiştir. Ancak fetihten sonra top ateşleriyle hasara uğrayan kale, Serhad'e yakın olması sebebiyle tekrar onarılmamıştır. İç-kalede, Sinek Çayı tabanına gizli bir yeraltı geçidi olduğu söylentiler arasındadır, ancak bu geçidin kesin varlığı kanıtlanmamıştır.
Kalenin kuzeydoğu tarafındaki kilisenin nezamandan kaldığı tespit edilememiştir; bugün sadece duvar kalıntıları görülmektedir. Kalede herhangi bir kitabe bulunmamaktadır. "Berber dükkânı" olarak adlandırılan yer, kalenin güneydoğu tarafında bulunmaktadır ve uzunluğu 3 metre, genişliği doğu tarafında 4.5 metre, yüksekliği ise 1.55 metredir.
Kalenin harabe durumunda olmasına rağmen, içindeki yapı kalıntıları ve çevresindeki tarihi unsurlar bölgenin geçmişine dair önemli ipuçları sunmaktadır. Gelecekte yapılacak arkeolojik kazılar, tarihî birikimin daha da aydınlatılmasına ve bazı eserlerin bulunmasına olanak sağlayabilir.
