DİYARBAKIR- Körtik Tepe, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde, Diyarbakır yakınlarında yer alan önemli bir arkeolojik alan olarak öne çıkmaktadır. Bu bölgedeki arkeolojik zenginlikler, evrensel kültür oluşumunun en eski izlerinin bulunduğunu göstermektedir. Dicle ve Fırat nehirleri arasında yer alan Güneydoğu Anadolu Bölgesi, günümüzden 12.500 yıl önce çağdaş uygarlığın temellerinin atıldığı bir bölgedir. Bu nedenle, Diyarbakır ve çevresi, evrensel uygarlığa katkılarıyla önemli bir konuma sahiptir.
Körtik Tepe'nin bulunduğu Yukarı Dicle Vadisi, tarih öncesi dönemlerde önemli bir yerleşim yeri olmuştur. MÖ 10450-9250 yılları arasında yerleşimin var olduğu tahmin edilmektedir. Körtik Tepe, Akeramik Neolitik döneme ait yerleşimlerden biridir ve bu dönemde bölgedeki diğer yerleşimler gibi belirsiz bir nedenle terk edilmiştir. Ancak, Körtik Tepe'nin göçebe bir yerleşim yeri olmadığı, sürekli yerleşim yeri olduğu düşünülmektedir.
‘Körtik Tepe (Girê Kortikê)'
Körtik Tepe, Diyarbakır'ın Bismil ilçesine bağlı Ağıl köyü yakınlarında yer alan bir arkeolojik höyüktür. Kürtçe adı "Girê Kortikê" olan bu höyük, 27 Mart 2002 tarihinde tescillenmiştir ve tahribata uğramış tarım arazisi olarak keşfedilmiştir.
Höyüğün konumu, Batman-Bismil arasında, Batman Çayı ve Dicle Nehri'nin kesiştiği noktada, Batman kentinin yaklaşık 14 km güneybatısında bulunmaktadır. Körtik Tepe'deki yerleşimler, muhtemelen Neolitik öncesi döneme kadar uzanmakta olup, höyükteki sürekli yerleşimin varlığına dair önemli arkeolojik kanıtlar sunmaktadır. Konutların çoğunluğunun tabanlarında ve yakın çevresinde mezarların bulunması, konutların kutsal kabul edildiğine işaret etmektedir.
Kazı çalışmaları, Dicle Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Vecihi Özkaya ve ekibi tarafından gerçekleştirilmiştir. Kazılar, 15 Mayıs 2015 ile 25 Aralık 2015 tarihleri arasında yapılmıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda höyükte üç ana grup yapı tespit edilmiştir. Bunlar, yuvarlak planlı yapılar, taş döşeli depolama birimleri ve ritüel amaçlı kullanılan büyük yapılar olarak belirlenmiştir.
Körtik Tepe'deki konutlar genellikle basit yapılar olup, doğrudan toprak zemine inşa edilmişlerdir. Duvarlar içeriden taş dizileriyle güçlendirilmiş ve üst kısımları kerpiçle sıvanmıştır. Mezarlar, genellikle ev tabanlarının altına gömülen hoker tarzında olup, ölü armağanlarıyla birlikte bulunmuştur. Bu mezarlar, dönemin sosyal yapılarına ve inanç sistemlerine ışık tutmaktadır. Ölü gömme uygulamaları incelendiğinde, ölülerin genellikle konutların zeminlerinin altına ya da çevresine gömüldüğü görülmüştür. Ölülerin bu şekilde gömülmesiyle o dönemde yaşam alanlarının kutsal kabul edildiği ve insanların bu alanları saygıyla koruduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca, bazı iskeletlerin alçılanarak günümüze ulaşmış olması ve üzerlerinin aşı boyasıyla süslenmiş olması dikkat çekicidir.
Körtik Tepe, Neolitik döneme ait önemli bir arkeolojik alan olup, yapılan kazılar ve araştırmalar sayesinde bu döneme ait bilgilerin derlenmesine katkı sağlamıştır. Kültürel açıdan, Körtik Tepe'nin buluntuları zengin bir birikimi yansıtmaktadır. Taş kaplar, geometrik ve figürlü bezemelerle süslenmiş olup, dönemin estetik anlayışını yansıtmaktadır. Ayrıca, çeşitli takı grupları ve ritüel amaçlı kullanılan özel buluntular da bulunmuştur. Körtik Tepe'deki buluntular, yerleşik toplulukların sosyal yapılarına, inanç sistemlerine ve günlük yaşamlarına dair önemli ipuçları sunmaktadır.
Sonuç olarak, Körtik Tepe, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin önemli bir arkeolojik alanıdır ve bölgenin tarih öncesi geçmişine ışık tutmaktadır. Bu bölgedeki yerleşimlerin, insanlığın uygarlık yolculuğundaki önemli bir kilometre taşı olduğu söylenebilir.