DİYARBAKIR- Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî Hüsrev Paşa Camii, aynı ada sahip mahallede bulunmaktadır. Cami, Divane Hüsrev Paşa tarafından yaptırılmıştır. 1655 yılında ziyaret eden Evliya Çelebi, Diyarbakır'daki Hüsrev Paşa Camii'nin Mardin Kapısı yakınında kalabalık bir cemaate sahip "şirin" bir ibadet yeri olduğunu belirtmiştir.
Hüsrev Paşa Camii'nin tarihi
Kesin inşa tarihiyle ilgili belirli bir kaynak bulunmamakla birlikte, şehrin ikinci Osmanlı Valisi Divane Hüsrev Paşa tarafından 1521-1528 yılları arasında medrese olarak inşa edildiği bilinmektedir. Mescit bölümünün halk tarafından sürekli kullanılmasıyla 1728 yılında minare eklenerek camiye dönüştürülmüştür. Yapı, 1991-1992 yıllarında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir.
Hüsrev Paşa Camii'nin mimarisi
Caminin mimarisi kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen bir alana yayılmıştır. Avlulu bir düzenlemeye sahip olan yapı, sivri kemerli bir nişin içinden geçilen yayvan kemerli bir kapı ile girilen dikdörtgen bir avlu ile başlar. Avlunun üç tarafında kare kesitli pâyeli revaklar sıralanmıştır. Sivri kemerli revakların on iki bölümünün üstleri kubbelerle örtülüdür. Bu revakların arkasında sağda ve solda her biri birer pencereden ışık alan kare şeklinde on hücre bulunmaktadır. Kıble tarafının en ucunda yer alan birer hücre dikdörtgen planlıdır ve üstleri beşik tonozla örtülüdür. Yanlardaki hücrelerin ölçüsünde camiye kubbeli hücreler eklenmiştir. Yapıya sonradan eklenen minare, avlu giriş kapısının batısında yapıdan bağımsız olarak yükselmektedir. Siyah-beyaz kesme taştan yapılan caminin minaresi, silindir gövdeli olup Selçuklu mimarisi üslubundadır. Dış mimaride süsleme avluya girişi sağlayan taçkapı ve minare üzerinde uygulanmıştır.
