İlçenin kuruluş aşaması
Bu ilçenin ilk yerleşim bölgesi Peyas Köyü’dür. 7 Kasım 1991 tarihinde yaklaşık 3 bin nüfusu bulanan Peyas köyü beldeye dönüştürüldü. Beldenin ikinci önemli yerleşim birimi ise Huzur evleri oldu. 2013 yılında ise ilçeye bağlı durumda bulunan Peyas mahallesi, 142.228 kişilik nüfusuyla Türkiye’nin en kalabalık mahallesi olarak kayıtlara geçerken ilçeye bağlı diğer bir mahalle olan Huzurevleri ise 91.832 kişiyle 2. sırada yer aldı.
Son 14 yılda büyük değişimler yaşayan belde 2004 yılında çıkarılan Yerel Yönetimler Yasası ile çok sayıda köyün de bağlandığı Kayapınar, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nin ilk kademe belediyesi oldu. 2004 yılında 9 köyün Kayapınar’a bağlanması ile birlikte 68 bin olan ilçe nüfusu 75.592 oldu.
Belediyenin kurulduğu 1991 yılında belde nüfusu resmi rakamlarla 3 bin iken, 1994 yılında 20 bin, 1997 yılında 42 bin, 2000 yılı nüfus sayımında 68 bin oldu. Son beş yılda yoğun göç alan ilçe nüfusu 300.000 civarındadır. Diyarbakır’da adeta bir şantiye görünümünde olan belediye sınırları içerisinde inşa edilen binalar göz önüne alındığında önümüzdeki 2 yıl içerisinde bir 40 bin civarında nüfusun bu bölgeye yerleşmesi beklenmektedir.1 İnşaat sektöründeki en büyük gelişme Diclekent Bulvarı ve Fırat Bulvarı civarında görülmektedir.
İlçenin konumu
İlçe, Yenişehir ve Bağlar ilçe sınırlarıyla komşudur. Diyarbakır’ın Şanlıurfa ve Elazığ illerinden gelen yolların kesiştiği üçgende bulunmaktadır. Bunun yanında yeşil alan bakımından ilçede büyük alanlar mevcut olup, şehrin doğal yapısına büyük katkısı bulunmaktadır. Modern şehir anlayışıyla konut çevrelerinde yeşil alan, yapıların arasındaki alanların genişliği ve otopark gibi avantajlarla ilçe geleceğin yerleşim bölgesi olma konumundadır. Ayrıca Diyarbakır Şehirler Arası Otobüs Terminali (DİŞTİ)’de bu ilçede bulunmaktadır.
Eğitim durumu
İlçede İlköğretim Genel Müdürlüğüne bağlı 49, Ortaöğretim Genel Müdürlüğüne bağlı 5 genel lise, Teknik Eğitim Genel Müdürlüğüne bağlı 2 Anadolu Teknik Lisesi Okul Öncesi Eğitimi Genel Müdürlüğüne 2 bağımsız anaokulu, Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğüne bağlı 1 Halk Eğitim Merkezi,4 Özel Lise, 14 Dershane olmak üzere 82 eğitim kurumunda Eğitim-Öğretim sürdürülmektedir.
1763 Devlet okullarında 168 de özel kurumlarda olmak üzere toplam 1931 öğretmen görev yapmaktadır. Özel Eğitim Genel Müdürlüğüne bağlı 5 Özel İlköğretim, Kayapınar İlçesinde 23.313 erkek 20.538 kız olmak üzere toplam 43.851 öğrenci İlk ve orta öğretim okullarında eğitim-öğretimlerini almaktadırlar. Özel İlköğretim kurumlarında eğitim-öğretim gören öğrencilerle bu sayı 50.538 e çıkmaktadır. Ayrıca ilçedeki okullarda toplam 912 adet derslik bulunmaktadır.