DİYARBAKIR - Dünyanın en eski yerleşim yerlerinden birisi kabul edilen Körtik Tepe’nin konumu merak ediliyor. M.Ö. 10700’lü yıllara kadar uzanan tarihiyle birlikte arkeolojik açıdan önemli görülen ve Diyarbakır’da bulunan Körtik Tepe buluntularıyla geçmişin izini gün yüzüne çıkarıyor.
Körtik Tepe tarihi ve arkeolojik açıdan önemiyle ilk olarak 2015 yılında Prof. Dr. Vecihi Özkaya’nın bilimsel başkanlığında kazı çalışmasına konu oldu. Elde edilen buluntulara göre yaklaşık 12500 yıllık tarihiyle ilk yerleşim yerlerinden birisi olan Körtik Tepe’nin nerede olduğu da merak konusu. Diyarbakır il sınırları içerisinde kalan Körtik Tepe Höyüğü nerede? İşte yanıtı…
Körtik Tepe Nerede?
Körtik Tepe, ilk olarak 2015 yılında yapılan kazı çalışmaları sonucunda elde edilen buluntularla arkeolojik açıdan gündeme gelmiş, insanlık tarihi açısından önemli kabul edilen bir yerdir. Dünyanın en eski yerleşim yerlerinden birisi olan Körtik Tepe, Neolitik öncesi dönemde sürekli yerleşimin kanıtı açısından oldukça önemlidir. Peki, Diyarbakır’da bulunan Körtik Tepe nerede? İşte yanıtı:
- Körtik Tepe Höyüğü, Diyarbakır’ın Bismil ilçesine bağlı Ağıl Köyü ve Aşağı Sazlık mezrası yakınlarındadır.
- Batman ve Bismil arasında konumlanan höyük, Batman Çayı ve Dicle Nehri’nin kesiştiği noktada bulunuyor.
- Bu doğrultuda Batman şehrine de yakın olan Körtik Tepe’nin Batman ile arasındaki mesafe sadece 14 kilometredir.
- Körtik Tepe nerede sorusuna yanıt arayanlar için açık adres bilgileri ise şöyle; Ağılköy, 21510 Bismil/Diyarbakır
Körtik Tepe, ilk olarak 27.03.2002 tarihinde tescillenmiş, tescillenmeden önce ise tarım arazisi olarak kullanılan bir yerdir. İlk olarak Prof. Dr. Vecihi Özkaya’nın bilimsel başkanlığında farklı kişilerin değişken katılımıyla 54 arkeolog, restoratör, antropolog ve 135 işçinin katılımıyla 15.05.2015 tarihinde başlayan kazılar, 25.12.2015 tarihinde tamamlanmıştır.
Körtik Tepe buluntularını merak eden kişiler için detayları aktarırken, aynı zamanda buradan elde edilen sonuçların Neolitik dönem öncesinde sürekli yerleşimin izlerine rastlanması nedeniyle çok önemli kabul edildiği bilinmektedir.
Körtik Tepe Buluntuları Nelerdir?
Körtik Tepe nerede sorusuna yanıt verdikten sonra dünyanın en eski yerleşim yerlerinden birisi olan höyükte yapılan kazı çalışmalarında hangi buluntuların elde edildiğine dair bilgileri paylaşalım. Körtik Tepe buluntularına dair bilgiler şöyle…
Diyarbakır’ın Bismil ilçesinde bulunan Ağıl Köyü yakınlarındaki Körtik Tepe Höyüğü, ilk olarak 2002 yılında tescillendi. Tescil öncesi dönemde tarım arazisi olarak kullanılan alanda 2015 yılı içerisinde 7 ay süren kazı çalışmasıyla insanlık tarihi açısından çok önemli buluntular elde edilmiştir.
Prof. Dr. Vecihi Özkaya’nın başkanlığında yürütülen kazı çalışmalarında bölgenin üç katmanlı bir yapıda olduğu tespit edildi. Birinci grupta yer alan yapılar, dışarıdan net bir şekilde belli olan yuvarlak yapılardan oluşuyordu. 2,3 – 3 metre arasında değişen çaplarda olan bu yapılar, toprak zemin üzerine inşa edilmişti. Temellerinin basit işlenmemiş taşlardan yapıldığı tespit edilen bu yapıların çukur zeminleri ise sıkıştırılmış topraktan oluşuyordu.
Körtik Tepe nerede sorusuna yanıt arayan kişiler için bölgenin birinci katmanında elde edilen buluntuların tek gözlü konutlara işaret ettiğini söyleyelim. Bu da keramik öncesi Neolitik dönemin en erken yerleşme özelliklerine sahip olduğunu gösteriyor.
Körtik Tepe buluntularının elde edildiği ikinci katmanda 1,1 – 2,1 metre arasında çaplara sahip ve boyut açısından insanların yaşamasına elverişli olmayan yapılar bulunmuştur. İlk katmandaki yapıların aksine zeminleri taş döşeli olan bu konutların içerisinde beslenme amacıyla bitkisel kalıntılar tespit edilmiştir. Bu da ikinci grupta yer alan konutların depolama birimleri olduğunu göstermektedir.
Körtik Tepe Höyüğü’nün üçüncü katmanında çapları 3,4 – 3,8 metre arasında konutlar bulunmuş, bu yapılar aynı zamanda höyükteki en büyük yapıları oluşturmaktadır. Sıkıştırılmış topraktan elde edilen zeminin altında farklı tür mezarlıkların ortaya çıkması ise insanlık tarihi açısından büyük bir öneme sahiptir. Körtik Tepe buluntuları arasında bu katman için ayrıca ritüel bulgularına ve konutların ortak olarak kullanıldığına yönelik bilgiler tespit edilmiştir.
Körtik Tepe buluntuları şu şekilde özetlenebilir:
- Yontmataş Aletler
- Sürtmetaş Aletler
- Figürlü Taş Objeler
- Kemik Aletler
- Gömü Geleneklerini Kanıtlayan Buluntular
- Yerleşim Mimarisine Yönelik Buluntular
Körtik Tepe Tarihi
Körtik Tepe nerede sorusuna yanıt arayanlar için bölgenin tarihi hakkında elde edilen bilgileri paylaşalım. Neolitik dönem öncesi sürekli yerleşimin en eski örneklerinden birisi olan Körtik Tepe tarihi, günümüzden 12500 yıl öncesine kadar gidiyor. Yerleşimde ilk yaşam örneklerinin M.Ö. 11. bin yılın ilk yarısında tarihlenen höyüğe yerleşim M.Ö. 10700 yıllarında başladı, M.Ö. 10400’lü yıllardan itibaren hızla devam etti.
Körtik Tepe’nin yerleşim yoğunluğunun M.Ö. 9300’lü yıllarda zirveye ulaştığı tespit edildi. O dönem için Holosen iklim değişiklikleriyle yerleşim alanının çok kısa süreler içerisinde terk edildiği tahmin ediliyor. Yuvarlak tasarıma sahip konutların bulunması o dönemde insanların barınma sorununu çözdüğüne işaret ederken, konut zemininde ya da yakın çevresinde mezarların ortaya çıkması ise evlerin kutsandığını gösteriyor.
Körtik Tepe tarihine baktığımızda ikinci katmanda bulunan yuvarlak tasarıma benzer konutlar, höyüğün güneydoğu yakası başta olmak üzere belirli alanlara toplanmıştır. Bu da Neolitik dönem öncesindeki insanların sürekli yerleşimi sağlamak amacıyla bilinçli bir şekilde yerleşim planı yaptığını gösteriyor.
Körtik Tepe buluntularından varılan sonuç ise o dönemdeki insanların Neolitik dönem avcılık toplayıcılık özellikleri sergilemesinin yanı sıra, aynı zamanda gelişkin toplumlarda görülen bireysel beslenmenin de hakim olduğu, yerleşik bir yaşam tarzının benimsendiği şeklindedir.
Körtik Tepe Arkeolojik Kazı Çalışmaları Hakkında Bilgiler
Körtik Tepe nerede sorusuna yanıt arayan kişiler için aynı zamanda kazı çalışmaları hakkındaki bilgileri de verelim. Diyarbakır’ın Bismil ilçesinde bulunan Körtik Tepe’de ilk kazı çalışmaları, 2000 yılında başlamıştır.
27 Mart 2002 tarihinde tescillenen alan, daha önce tarım arazisi olarak kullanılmaktaydı. Ancak yapılan kazı çalışmaları ışığında 2015 yılı içerisinde Prof. Dr. Vecihi Özkaya başkanlığında yürütülen kazı çalışmasıyla bölgenin dünyanın en eski yerleşim alanlarından birisi olduğu tespit edilmiştir.
Dicle Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Vecihi Özkaya ve öğrencileri tarafından gerçekleşen kazılarda, insanlık tarihi açısından çok önemli bulgulara rastlanmıştır.
Ankara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Metin Kartal ve Araştırma Görevlisi Gizem Kartal, Hacettepe Üniversitesi’nden Prof. Dr. Yılmaz Selim Erdal, Uzman Feridun S. Şahin, Almanya Freiburg ve Mainz Üniversitesi’nden Dr. Marion Benz başkanlığındaki bir heyet ve değişken katılımlarla 54 arkeolog, restoratör, antropolog ve 135 işçinin katıldığı kazı çalışmaları, 15 Mayıs 2015 – 25 Aralık 2015 tarihleri arasında gerçekleştirildi.
Körtik Tepe nerede sorusunu detaylı bir şekilde sizler için yanıtladık. Bölge hakkında merak ettiğiniz diğer sorular için yorumlar bölümünü kullanabilir, ayrıca düşüncelerinizi paylaşabilirsiniz