DİYARBAKIR- Çeper Köyü, Bingöl-Diyarbakır istikametinde önemli bir durak olduğu bilinmektedir. Bu köy ve çevresindeki Çeper Hanı, tarih boyunca yolculukların ve ticaretin merkezlerinden biri olmuştur.
Bingöl-Diyarbakır istikametindeki yolun önemli bir durağı olan Çeper Köyü'nde bulunan Çeper Hanı ve çevresi, tarih boyunca yolculukların ve ticaretin önemli duraklarından biri olmuştur. Köy, Harput-Diyarbakır ana ticari yolunun yanı sıra, Hani-Dibni istikametinden gelen tali yol ile Bingöl'e giden yolun kavşak noktasında yer almaktadır.
Çeper Köyü'nün önemi, hemen kuzeyinde bulunan Birkleyn mağaralarındaki Asur Kabartmaları ile de belirginleşmektedir. Bu kabartmalar, yolun tarih boyunca ne kadar stratejik bir konumda olduğunu göstermektedir.
Köyde, yolun kontrolünü sağlamak amacıyla Osmanlı döneminde inşa edilmiş bir kale bulunmaktadır. Aynı zamanda, Hani istikametinden gelen tali yol üzerinde bir han da bulunmaktadır. Ancak, bu yapıların inşa tarihleri kesin olarak bilinmemektedir.
Yapılan araştırmalar, Çeper Hanı ve çevresindeki yapıların Osmanlı döneminden önce inşa edilmiş olabileceğini göstermektedir. Özellikle, plan şemasının benzerlikleri ve arşiv belgeleri, bu yapıların daha eski dönemlerde yapılmış olabileceğini öne sürmektedir.
Çeper Hanı
Çeper Hanı, Çeper köyünün 400 metre yükseklikte, hakim bir tepenin kuzey ucunda bulunmaktadır. Konumu, Genç-Çapakçur (Bingöl) ile Harput'tan Diyarbakır'a gelen ana yolun kavşağında yer almaktadır. Han, kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzanan dörtgen bir forma sahiptir ve düzgün kesme taş, moloz taş ve tuğladan yapılmıştır. Ancak, zamanla duvarlarda çökme ve yıkılmalar meydana gelmiştir.
Hanın planında, doğu kısmında küçük odalar ve eyvanlar, batı kısmında ise tek parça ticari alan bulunmaktadır. Batı kanadında, kuzeyden güneye doğru üç yerleşim alanı, bir eyvan, bir mekân, bir eyvan ve bir biçimli düzenleme yer almaktadır. Doğu-batı yönünde uzanan beş mekânın üzeri beşik tonozlarla örtülmüştür ve her mekâna doğu cephelerindeki düz lentolu kapılardan girilmektedir.
Hanın iç mekânlarında duvarlarda çeşitli ocak ve dolap nişleri bulunmaktadır. Doğu cephesinin ortasında bulunan eyvan, hayvanlara ulaşımı sağlamaktadır. Eyvanlar, doğu-batı yönünde büyüyen dikdörtgen bir forma sahiptir ve beşik tonozlarla örtülmüştür. Giriş eyvanının kuzey duvarında bir kapı bulunmakta ve buradan ahır kısmına geçilmektedir.
Ahır kısmı, kuzeybatı-güneydoğu yönünde uzanan üç sahından oluşmaktadır ve sivri kemerlerin taşıdığı beşikonozlarla örtülmüştür. Ahırın uzun duvarlarında yan yana uzanan nişler bulunmaktadır.
Sonuç olarak, Çeper Hanı ve çevresi, tarih boyunca önemli bir geçiş noktası olmuş ve yapılan araştırmalar, bu yapıların tarih öncesine dayanan köklü bir geçmişe sahip olabileceğini göstermektedir.
Kaynak: ASHÂB-I KEHF ŞEHRİ LİCE TARİH, EDEBİYAT, KÜLTÜR
